Alles over Collageen Hydrolysaat!
Collageen komt van het Griekse woord "colla" (wat lijm betekent) en staat vooral bekend om zijn eigenschappen die haar en huid in topconditie houden. Maar naast deze "lijm" die veel weefsels van het lichaam helpt om de huid en het haar stevig en glanzend te houden, heeft het ook een positieve invloed op de goede werking van gewrichten en darmen. En de darm, die speelt een vitale rol voor het immuunsysteem.
Voor het overleven van onze voorouders en het voortbestaan van onze soort was het geen kwestie: wie het gelukt was een dier te vangen, die gebruikte de buit van top tot teen. Wie wilde overleven die at het gehele beest, van pezen, kraakbeen, huiden en bindweefsels, alles wat gezond was; zelfs de botten werden genuttigd of tot werktuig/ wapens verwerkt.
Fast forward naar de tijd van nu is dit niet meer nodig. Van kop-tot-kont-eten is in de cultuur van vandaag grotendeels verloren gegaan, de “buit” uit de supermarkt is nauwelijks nog herkenbaar als het dier dat zij ooit is geweest.
Toch is er in de laatste jaren een renaissance zichtbaar, een soort bezinning en bewustwording; we zijn ons bewuster van de impact van de mens op de aarde én we willen ons eigen lichaam zo goed mogelijk voeden.
Steeds meer onderzoekers, voedingsexperts en (darmflora-)therapeuten brengen het nut van dierlijk eiwit, gelatine, collageen en bottenbouillon en orgaanvlees onder het voetlicht, al is er - zoals vaker wanneer een nieuwe ontwikkeling zich een weg baant in door heersende dogma’s - nog niet altijd even coherente informatie te vinden. Wat er wél beschikbaar is, is vaak fragmentarisch of in (te) wetenschappelijke taal geschreven.
Wij willen met dit blog helderheid scheppen. Een makkelijk leesbaar en zo compleet mogelijk verhaal over collageen te vertellen. Na het lezen moet duidelijk zijn waarom collageen een belangrijke, ja onmisbare voedingsstof voor de mens is.
Wat is collageen?
De meeste mensen kennen gelatine voornamelijk als bindmiddel voor puddingen, cakes, drop, wine gums en andere zoetigheden, maar gelatine - als het afkomstig is van grasgevoerde, biologisch gehouden dieren - is een gezonde en natuurlijke bron van waardevolle eiwitten. Het komt in het lichaam bij dieren en mensen voor in de vorm van collageen en pas wanneer het wordt verhit, verandert het in gelatine.
En om een van de meestgestelde vragen ook maar meteen te beantwoorden:
Er zijn geen plantaardige bronnen van collageen/gelatine. Hoewel er wel vormen van zogenaamde “plantaardige collageen” worden aangeboden, is er geen volwaardig plantaardig alternatief voor dierlijk collageen. Deze “alternatieven” (lees: agar agar of maizena) delen met gelatine slechts de bindende eigenschappen, die voor het bereiden van gerechtjes handig kunnen zijn. Hun nutrientenprofiel, waar het de bewuste gebruiker om gaat, is echter niet helemaal vergelijkbaar. (Er bestaan dus wel plantaardige collageensupplementen, maar die werken net iets anders: ze bevatten geen collageen, maar enkel de bouwstenen die je lichaam kunnen helpen om zelf meer collageen aan te maken.) Collageen is het meest voorkomende eiwit in ons lichaam want ongeveer 25% tot 35% van de eiwitten in onze bindweefsels, huid, botten en pezen bestaan uit collageen.
Waarom heeft je lichaam collageen nodig?
Ons lichaam herstelt zichzelf voortdurend. In rust, bijvoorbeeld daags na inspanning voelen wij dit de vorm van spierpijn maar eigenlijk is dit regeneratieproces altijd wel gaande. Collageen speelt een grote rol in het dit proces van je lichaam en geeft kracht, stevigheid en elasticiteit aan de bindweefsels in onze huid, botten, spieren, pezen, kraakbeen, nagels en tanden. De aminozuren in collageen zijn de bouwstenen van deze structuren. Daarnaast zijn deze aminozuren ook essentieel voor een goed verloop van vrijwel alle processen in het ons lichaam. Zo worden alle losse structuren en weefsels waaruit het lichaam is opgebouwd samengehouden in een groot collageennetwerk. Zonder dit netwerk zouden we niet kunnen staan of bewegen. Dit netwerk zorgt echter niet alleen voor stevigheid, het is ook een multifunctioneel communicatienetwerk dat op elektrische, chemische en energetische wijze boodschappen doorgeeft in het lichaam.
Waarom is collageen goed voor je?
Het voordeel van collageen in je voeding of als supplement is dat het een uitstekende bron is van eiwitten, die bovendien ook nog eens specifieke ondersteuning biedt aan onder meer onze gewrichten, huid, nagels en haren.
- Collageen is belangrijk voor onze nagels en huid en vermindert zichtbare rimpels
Hoewel ons lichaam tot op zekere hoogte in staat is om collageen zelf te produceren, beginnen we vanaf 25 jaar minder van dit belangrijke eiwit aan te maken totdat ons lichaam op 50-jarige leeftijd bijna geen collageen meer aanmaakt. We weten allemaal welk effect dit heeft op de stevigheid van onze huid. Niet voor niets staat collageen ook op de lijst van voedingscosmetica of nutricosmetics. Collageen levert de aminozuren glycine en proline, die belangrijke structurele elementen van de huid zijn. Ons haar en onze nagels bestaan voornamelijk uit keratine, een vezelachtig eiwit dat is samengesteld uit verschillende aminozuren, waarvan collageen een rijke bron is.
- Collageen onderhoudt botten, gewrichten en gebit
Andere waardevolle stoffen waaruit collageen is opgebouwd, zoals aminozuren, antioxidanten en mineralen als calcium, magnesium en fosfor, spelen een belangrijke rol bij talloze andere lichaamsfuncties. Zo zijn calcium en fosfor in collageen onderdeel van ons skelet en het gebit. Botten bestaan immers voor ongeveer 65% uit collageen. De vermindering van collageen in ons lichaam is dan ook een reden dat onze botten brozer worden naarmate we ouder worden.
- Collageen bevordert slaap
Gelatine bevordert de slaap vanwege de overvloed van het aminozuur glycine. Slechts een paar eetlepels collageen kunnen ongeveer drie gram glycine leveren, wat voldoende is om meetbare verbeteringen in de slaapkwaliteit te merken. Glycine kan ook stress verminderen en mentale rust bevorderen, zodat je de hele nacht door kunt slapen.
Collageen in de darmen
De darmwand is voor een groot deel opgebouwd uit collageen. Dit betreft met name collageen type I en type III, die veruit het meest voorkomen in het lichaam. Een beschadigde of gevoelige darmwand kan profiteren van inname van collageen, omdat die als bouwsteen van de darmwand herstel kan bewerkstelligen en bevorderen. In gezonde darmen werkt de darmflora optimaal, die bepaalt welke stoffen door het lichaam opgenomen worden en welke uitgescheiden. Dat geldt voor stoffen die opgenomen worden via onze voeding, maar ook mogelijke ziekteverwekkers. Ondersteuning voor de onderhoud van een normale darmfunctie de darmen is dus zeker nu een goed idee!
Calcium en magnesium
Calcium en magnesium in collageen zijn relevant voor de spieren, het zenuwstelsel en voor het celdelingsproces. Ook is bekend dat calcium in collageen de spijsvertering ondersteunt, maar onderzoeken naar het effect van collageen op de darmen en de darmwand zijn nog niet eenduidig. Wel is bekend dat gelatine water-absorberend is, wat gunstig lijkt te zijn voor een normale darmfunctie.
Traditioneel dieet versus modern dieet
In traditionele culturen wordt het collageennetwerk in ons lichaam zorgvuldiger gekoesterd dan tegenwoordig, omdat zoals we in de eerste alinea hebben aangesproken in de voeding van onze voorouders álle delen van kop-tot-staart van een dier werden gebruikt. De collageenrijke botten, pezen, bindweefsels en huiden van dieren staan bij de gangbare, moderne mens niet meer op het menu. Mede door negatieve berichtgeving over dierlijk vet beperken velen zich tot mager spiervlees. En dat is ronduit zonde! Bovendien neemt het aantal mensen dat vleesarm of zelfs vleesloos eet al jaren gestaag toe. Zo krijgen mensen dus ook steeds minder collageen binnen. Voor de duidelijkheid: een vegetarisch dieet is over het algemeen een gezonde keuze en volgens veel deskundigen is het zelfs gezonder dan andere voeding. Het dieet voorziet in een hoge inname van vitaminen en antioxidanten.
Vegetariërs lopen echter wel het risico onvoldoende vitamine B12, ijzer, zink en aminozuren binnen te krijgen wanneer ze niet gevarieerd genoeg eten of structureel voedingssupplementen gebruiken. Zowel voor vegetariërs en veganisten als mensen die zich beperken tot enkel spiervlees, kan suppletie met collageen dan ook waardevol zijn. Er is geen plantaardig alternatief voor collageen, Maar wel keuze tussen verschillende soorten viscollageen en rundercollageen of voor een gelatinepoeder.
Collageen als bron van essentiële aminozuren
Het mooie aan collageen is dat het een complete proteïnebron is. Dat is niet altijd het geval als we het over eiwitten hebben. Daarmee wordt bedoeld dat alle essentiële aminozuren aanwezig zijn. Van de twintig soorten aminozuren die er bestaan, kunnen we er namelijk veel zelf aanmaken in ons lichaam, maar er is ook een groep die we niet zelf kunnen maken, en voor deze groep aminozuren is het essentieel om deze via voeding of suppletie voldoende binnen te krijgen. Er bestaan ook de semi-essentiële aminozuren, die slechts bij specifieke groepen in te geringe mate in het lichaam aanwezig kunnen zijn, zoals kinderen, ouderen of mensen die een bepaald dieet volgen. Hoewel de naam misschien anders doet vermoeden, zijn deze semi-essentiële aminozuren net zo belangrijk voor een goede gezondheid, alleen kunnen deze aminozuren, indien nodig, door het lichaam zelf aangemaakt.
Er zit wel een klein addertje onder het gras: voor het aanmaken hiervan heeft je lichaam - je raadt het al - aminozuren nodig! Wat nog maar eens aantoont hoe belangrijk het is om er voldoende vanbinnen te krijgen. In voedingsmiddelen die in meer of mindere mate eiwitten bevatten, vind je essentiële en semi-essentiële aminozuren, maar dit geldt niet zomaar voor elke willekeurige eiwitbron. Collageen is voorts een bron van beide soorten aminozuren.
Met name de hoge concentraties aan glycine, proline en hydroxproline maken collageen uniek. Deze drie aminozuren komen in plantaardige voeding slechts in kleine hoeveelheden voor. Het kan voor een vegetariër of veganist dus lastig zijn om aan voldoende aminozuren uit voeding te komen. Voor deze groep is het dan ook extra belangrijk om veel plantaardige eiwitten te eten en om veel af te wisselen, zodat er toch een zo goed mogelijk aminozuurprofiel wordt opgebouwd. Of om toch te kiezen voor suppletie natuurlijk.
Het verschil tussen viscollageen en rundercollageen
Het nemen van collageen is in principe voor iedereen geschikt en kan voor veel mensen dus zeer waardevol zijn, afhankelijk van de behoeften van je lichaam. Er zijn verschillende soorten collageensupplementen beschikbaar, maar de meeste soorten worden gemaakt van marine (vis-) collageen of van bovine (runder-) collageen.
Viscollageen is ten opzichte van traditionele collageen de meest zuivere vorm, die wordt gemaakt van de huid en de graat van zoutwatervissen als kabeljauw. De structuur van vis is daarbij het meest vergelijkbaar met het collageen in het menselijk lichaam en de moleculen kennen een laag moleculair gewicht, waardoor deze vorm sneller wordt opgenomen dan andere vormen.
Viscollageen is rijk aan collageen type I en aan hydroxproline, het aminozuur dat een belangrijk onderdeel is van de huid, terwijl rundercollageen voornamelijk type I en II bevat. Aangezien collageen type I en III vooral in de huid van ons lichaam voorkomen en type II in onze gewrichten, botten en pezen, stellen sommige mensen dat viscollageen beter is voor onze huid, terwijl rundscollageen beter zou zijn voor onze botten en gewrichten. Toch vinden wij deze voorstelling van zaken iets te simplistisch.
Uiteindelijk zou de duurzame en biologische herkomst van het collageensupplement doorslaggevend moeten zijn, en voor het bepalen van de kwaliteit van het product. Paleo Powders onderscheidt zich al vanaf het begin producten die met aandacht en zorg voor mens en natuur én van de hoogste kwaliteit gemaakt zijn. Zo is de viscollageen van Paleo Powders afkomstig van 100% wilde, duurzaam gevangen kabeljauw en de rundercollageen afkomstig van 100% grasgevoerde Europese runderen!
Conclusie over collageen
Het belang van collageen voor je lichaam moet je niet onderschatten. Je huid, haren, nagels, botten en gewrichten zullen je dankbaar zijn als je je hiervan bewust bent! Als je collageen type I en III wilt suppleren, is collageen van rund, kabeljauw of bottenbouillon een uitstekende keuze!